Heike Drechsler vindt eindelijk haar geluk, in Finland

door Bert Vreeswijk, met foto's van Soenar Chamid

Een artikel schrijven over ‘alleskunner’ en icoon Heike Drechsler zat al een tijdje bij mij in de koker. Toch kwam het er steeds niet van om eraan te beginnen. Totdat ik met mijn Finse vrouw tijdens onze vakantie in Finland een artikel in handen kreeg, gepubliceerd in de Helsingin Sanamat, een vooraanstaand dagblad uit Helsinki.

Journalist Jouni Kemppainen hield in deze krant een diepgaand interview met niemand minder dan voormalige DDR-atlete Heike Drechsler, die haar geluk vond in ‘Het land van de duizend meren’ door anno 2019 in het huwelijk te treden met de Finse oud-hordeloper Arto Bryggare. Mede door dit interview werd mijn nieuwsgierigheid opnieuw aangewakkerd en door stom toeval kwam ik er achter dat het Finse zomerhuis van het duo op nauwelijks een kilometer verwijderd is van ons eigen zomerhuis in Lumӓaki. Gelegen aan het Saimameer, in Zuid-Oost Karelië.

En dus kon ik het niet laten een bezoekje te brengen aan onze ‘nieuwe buren’. Dat leverde genoeg interessante informatie op om in vogelvlucht iets meer te vertellen over het leven van Heike Drechsler.

Heike’s jeugd

Heike Gabriela Daute – haar meisjesnaam – werd op 16 december 1964 geboren in het Oostduitse plaatsje Gera 1), gelegen in de deelstaat Thüringen. In dit rustieke agrarische gebied ligt het plaatsje aan de rivier De Witte Elster waar Heike, zoals ze zelf zegt, een mooie jeugd heeft doorbracht. Al was het verdriet om het verlies van haar vader in haar jeugd groot, nadat deze bij een auto-ongeluk om het leven kwam. Haar moeder had ze hoog zitten en was een voorbeeld voor haar. In haar schooljaren was zij een goede sportvrouw geweest en haar invloed op Heike’s sportcarrière is zeker van belang geweest. Toch heeft Heike’s moeder heel wat te stellen gehad met haar  langbenige blonde dochter. Ze was een echte ‘spring in het veld’ en leefde zich met haar broers, zusters en andere leeftijdgenoten in het natuurgebied uit met bomenklimmen en alle andere uitdagingen. Heike was dan ook een goede bekende in het plaatselijke Geraer Krankenhaus, als ze haar klimkunsten weer eens had overschat.
Maar dat weerhield haar niet om met pleisters en verband het spelen in de natuur onverminderd voort te zetten. Ook op school had het sportonderwijs haar voorkeur en was zwemmen voor een korte periode de sport die ze met succes beoefende. Totdat ze samen met een goede vriendin de atletiek ontdekte. Eerst was dat vooral plezier maken. Later werden Heike en haar vriendin ‘gescout’ door de leiding van Trainingscentrum Wismut-Gera en begonnen ze specifieker op de atletiekonderdelen te trainen. Echt fanatiek waren Heike en haar vriendin toen nog niet en soms drukten ze hun snor wel eens tijdens de training en maakten lol. Maar hoofdzaak was dat ze plezier hadden in het bewegen, waardoor beiden de sport trouw bleven.

Sportinternaat

Op 12-jarige leeftijd ging Heike het huis uit om intern te gaan wonen in het sportinternaat Bad Blankenburg. Daar zette ze de eerste serieuze stappen van haar roemrijke sportcarrière. Heike trainde met name in de verspring- en de meerkampgroep. Haar trainingsschema’s zagen er dan ook zeer afwisselend en veelzijdig uit, wat voor haar een zegen was. Toch had Heike het als ‘vrijbuiter’ moeilijk met de strenge discipline die er tijdens de trainingssessies op het internaat heerste. Maar door het plezier in het bewegen en de aandacht die ze kreeg van haar begeleiders wist ze het vol te houden en te wennen aan de strakke dagindeling die er heerste. 

Trainen met haar idolen  

Enige jaren later vertrok Heike naar het nieuw gebouwde sportcomplex in Jena, en weer later naar het Nationale Duitse trainingscentrum Kienbaum, waar ze terechtkwam onder de bezielende begeleiding van de toenmalige Bundestrainer van het Duitse Leichtathletikverband Erich Drechsler – de vader van haar toekomstige man Andreas Drechsler, de tweede doelman van voetbalclub FC Carl Zeiss Jena.

De nieuwe omgeving was voor Heike, zoals ze het zelf zegt, een bezienswaardigheid. Daar stond ze als jong meisje opeens midden tussen haar Oost-Duitse ‘Weltspitze’-idolen zoals Kerstin Knabe, Anke Behmer, Ellen Fiedler, Katrin Krabbe, Marita Koch en Marlies Göhr. Door de ‘begeisterte’ atmosfeer en het trainen met deze topatletes, kreeg de atletiek Heike nu echt in haar greep en gingen haar prestaties met sprongen vooruit. Met als gevolg dat Heike op 16-jarige leeftijd ging deelnemen aan haar eerste echte wedstrijden. Reeds in 1981 resulteerde dat in het behalen van het Europees kampioenschap verspringen voor junioren met een geweldige 7.02 meter! Datzelfde jaar behaalde ze de titel op het wereldkampioenschap zevenkamp voor junioren met een nieuw juniorenrecord van 5891 punten.

Heike Drechtsler was de trots
en het uithangbord van de DDR

Heike Drechtsler wint sensationeel op 18 jarige leeftijd de wereldtitel in het verspringen, Helsinki 1983.

Heike werd een wereldster

Heike werd een wereldster en de DDR-leiding gebruikte haar sportprestaties maar wat graag ter meerdere glorie van de Staat. Dat leverde haar ook wat op, want door de privileges van de Staat, waar ze als getalenteerde atlete gebruik van kon maken, kon ze de wereld ontdekken en aan kampioenschapswedstrijden deelnemen. Zo kwam ze o.a. in landen als Italië, Nederland en Finland, maar ook in Amerika. Dat alles bij elkaar genomen had wel de nodige consequenties, want zoals publiekelijk bekend, ging de medische begeleiding in de DDR wel wat verder dan een magnesiumtablet of massagebehandeling en was er sprake van Staats- en organisatiegerichte dopingpraktijken. 2) Maar vragen stellen was er niet bij: ‘Ik was te verlegen en te naïef en ik vertrouwde de medici. Bovendien was het ondenkbaar om tegen het systeem te rebelleren, want je was te bang voor sancties en represailles en om je privileges te verliezen als je te veel kritische vragen ging stellen, want dan was je carrière voorgoed voorbij!’
Daar was Heike zich terdege van bewust en had daar moeite mee. Eerder was ze ook politiek actief geweest in Die Freie Deutsche Jugend. Deze FDJ was een Duitse communistische jeugdbeweging opgericht door Erich Honecker in 1946. Heike werd door haar opvallende atletiekprestaties voor de DDR een blikvanger en mede daardoor werd ze in 1984 verkozen in de Volkskammer 3) van de DDR.

Maatschappelijke zekerheid en kinderwens

Naast dat Heike zich volop in de sport ontwikkelde volgde ze een vakopleiding als fijn instrumentenmaker bij Zeiss, al was dit zeker niet haar beroepswens. Heike’s voorliefde ging er naar uit om met kinderen te werken. Vanaf 1984 volgde ze een studie pedagogiek aan de Hochschule, met als doel om kinderen in de sport en arbeid te onderwijzen. Nadat ze deze studie had afgerond ging ze aan de slag als opvoedkundige aan het sportgymnasium in Jena.
In 1984 trouwde Heike op 20-jarige leeftijd met haar jeugdliefde Andreas Drechsler, waarna haar kinderwens in 1989 in vervulling ging en zoon Tony werd geboren. Doordat Andreas en Heike Drechsler beiden in deze voor hen nieuwe levensfase een zeer actieve carrière onderhielden, kwam hun relatie sterk onder druk te staan met als gevolg dat het in 1997 uiteindelijke tot een scheiding kwam. Toch zegt Heike over die periode in haar leven, dat ze er van heeft genoten en deze niet had willen missen, vooral vanwege de geboorte van haar zoon Tony.
Na de breuk met Andreas Drechsler vond Heike in de Franse tienkamper Alain Blondel een nieuwe levenspartner. De relatie eindigde na zeven jaar in 2004.

Hoogtepunten in Heike’s sportcarrière

Heike Drechsler was in haar sportcarrière altijd op zoek naar afwisseling en nieuwe uitdagingen. Door haar meerkamptraining probeerde ze tijdens de  Europees kampioenschappen in 1986 in  Stuttgart naast het verspringen uit wat ze kon op de sprint. Dat pakte goed uit. Zowel op haar favoriete onderdeel verspringen als op de 200 meter greep ze de Europese titel. In 21.71 – evenaring van het wereldrecord van Marita Koch!

Ook jaren later bleef ze op zoek naar uitdagingen en nam ze o.a. in 1994 deel aan de Decaster zevenkamp in Talence. Na twee dagen vol passie (en 13 jaar na haar laatste meerkamp) leverde dat haar een prachtige, geheel onverwachte, overwinning op met een even zo mooi totaal van 6741 punten.
Met die prestatie stond ze dat jaar op de wereldranglijst als eerste geplaatst, voor meerkampspecialiste Sabine Braun, die dat jaar in Götzis 6665 punten wist te verzamelen. Heike’s ambitie, zoals ze het zelf zegt, betaalde zich dan ook volledig uit. Bijzonder was ook dat Heike al op 18-jarige leeftijd in 1983 te Helsinki de wereldtitel op het verspringonderdeel voor zich opeiste! Dat ging niet zonder slag of stoot, want in de kwalificatieronde kwam ze niet goed uit op de balk en haalde dan ook maar net de finale. Daar sliep ze zo slecht van, dat ze de volgende morgen doodmoe opstond en haar coach raadpleegde. Die kwam 5 minuten later met twee biertjes aanlopen. Daarna hadden Heike en haar coach, zittend op de grond een twee uur durend diepgaand gesprek. Dat bleek resultaat op te leveren. In de finale voelde ze zich weliswaar nog niet helemaal fit, maar desondanks perste ze er toch een beste sprong van 7.27 meter uit. Genoeg om als jongste atlete ooit wereldkampioene te worden!
Heike’s erelijst is bijna ongelofelijk en teveel om op te noemen (zie profiel). Haar mooiste en meest waardevolle overwinningen waren die op de Olympische Spelen. Eerst in Barcelona 1992, waar ze via een beste sprong revanche nam (7.14 om 7.07 meter) op meerkampster Jackie Joyner-Kersee, haar eeuwige rivaal. Deze had na een zeer boeiend duel tijdens de Spelen in Seoel ’88 Heike afgetroefd (7.40 om 7.22 meter) en was met de gouden medaille aan de haal gegaan.

Haar tweede olympische verspringtitel behaalde Heike in Sydney 2000 met een winnende sprong van 6.99 meter, voor de Italiaanse Fiona May die met 6.92 meter het zilver won. De Russische Tatyana Kotova kreeg in een later stadium het brons toebedeeld voor haar sprong van 6.83 meter na de uitsluiting van Marion Jones die haar medaille moest inleveren.
Ook Heike’s twee wereldtitels op het verspringen in 1983 en 1993 staan hoog op haar erelijstje, evenals alle Europese, outdoor- en indoortitels en de vele wereldrecords (zie profiel) die ze door de jaren heen op diverse disciplines wist te vestigen.
Heike Drechslers atletiekcarrière duurde ruim twintig jaar. Na haar laatste olympische titel in Sydney had ze nog graag aan de Spelen van Athene in 2004 willen deelnemen, maar blessures verhinderden haar om zich te kwalificeren. Op de vraag van een journalist hoe ze het zo lang had vol kunnen houden antwoorde ze: ‘Het was mijn droom om te vliegen en dat gevoel het niet los te kunnen laten van wat je het beste kan, dát was de reden wat mij na ruim 20 jaar nog steeds trok om in de zandbak te willen springen.’
 Op 12 september in 2004 nam Heike Drechsler afscheid van de wedstrijdatletiek tijdens het met 60.000 toeschouwers gevulde Internationales Stadionfest in Berlijn, een onvergetelijk afscheid van een icoon uit de atletieksport.

Zie hiernaast een van haar nieuwe activiteiten

Die Wende en de val van de Muur

Na ‘Die Wende’ in 1989, die ook wel de vredige revolutie wordt genoemd, waarmee de Duitse Democratische Republiek veranderde van een communistische dictatuur in een parlementaire democratie, veranderde ook voor Heike Drechsler de wereld totaal. Op een avond in 1989 toen Heike met haar pasgeboren zoon Tony op schoot voor de tv zat, vernam ze in shock het nieuws dat De Muur gevallen was. Tegelijkertijd ontstond er angst en onzekerheid bij haar, net als bij vele andere Oost-Duitsers. Maar Heike Drechlsler is een sterke vrouw en ze begon een nieuw leven. Ook in de sport waar ze zoveel van hield, zodat ook de atletiek een belangrijke plaats bleef innemen in haar leven in een nieuw tijdperk. De laatste wedstrijd waar Heike voor de DDR uitkwam was in 1999  tijdens  het Europees kampioenschap in Split, waar ze goud won op het verspringen en zilver op de 200 meter.

Door de hereniging van beide Duitslanden ontstond er in Jena een nieuwe atletiekclub onder de naam SC Motor Jena, met een grote sponsor. Dat gaf ook voor haar en haar nieuwe club nieuwe mogelijkheden om nu zelf trainingskampen te organiseren en naar wedstrijden te gaan in Europa en daarbuiten, zonder de alles overheersende bemoeienis en strenge regels die er tijdens het DDR regiem golden. Heike: ‘In de DDR had je niks te zeggen, je mocht alleen maar praten als je wat gevraagd werd en het regiem was zo streng, praten met atleten van buiten de DDR werd absoluut niet op prijs gesteld. Als we een wedstrijd hadden en we stiekem contact hadden met Westerse atleten en de DDR-leiding kwam eraan, dan werden we door de westerse atleten gewaarschuwd en ingeseind!  Soms heb ik er weleens stilletjes aan gedacht om “over te lopen” maar ik wist dat dit consequentie zou hebben voor mijn zoon en andere familieleden. “Je kunt je voorstellen dat het een verademing voor ons was, dat na de val van de  Muur wij alles vanaf toen zelf mochten beslissen, organiseren en regelen. Die vrijheid gaf een ongelofelijk fijn gevoel. We organiseerden een trainingskamp op Lanzarote en mijn kind ging mee, ondenkbaar in de DDR tijd!” Toch voelde het voor Heike na de hereniging van beide Duitslanden zeer onaangenaam, als er tijdens landenwedstrijden door de West-Duitsers werd neergekeken op hun (voormalige DDR)-teamgenoten, die spottend werden betiteld als “Ossies” als een soort tweederangs Duitsers werden gezien.

Grenzeloos verliefd

Na de scheiding met Andreas Drechsler en de relatie met de Franse tienkamper Alain Blondel was Heike weer ongebonden. Tijdens haar langdurige carrière was ze bij een wedstrijd in Rome 30 jaar geleden, voor het eerst in contact gekomen met de Finse hordeloper Arto Bryggare, die op het WK in Helsinki in 1983 nog het zilver op de 110 m horden veroverde (zie foto links).
Door een optredende enkelblessure kon ze haar wedstrijd niet voortzetten en zat geblesseerd op de grasmat in het olympisch stadion. Niemand van de DDR-leiding keek naar haar om. Alleen Arto Bryggare had er oog voor en vond haar wel leuk. Arto bracht haar een Coldpack en die eerste indruk is Heike altijd bijgebleven! Nadien zagen ze elkaar weer in 1986 tijdens het EK in Stuttgart en sprong er bij Bryggare een vonkje over. Maar omdat beiden nog getrouwd waren, bleef het bij een goede vriendschap. Na Heike’s scheiding in 1997 liep ook het huwelijk van Bryggare in 2005 op de klippen. In 2015 liepen ze elkaar weer tegen het lijf en ze maakten daarna een lunchafspraak in Straatsburg. Na die ontmoeting  sprong de vonk ook over bij Heike en niet veel later stuurde Heike Arto een berichtje – ze wilde beide niet vertellen wat de inhoud van het bericht was – en ontmoetten elkaar daarna weer in Berlijn.

Gaan we trouwen of drinken we een cola?               

Niet lang daarna smeedde Arto plannen, want hij wilde na zijn scheiding verder met zijn leven en nodigde Heike uit om met hem op vakantie te gaan op de Bahama’s. Hij regelde alles en op een dag bracht hij Heike naar een juwelierszaak, terwijl hij heel nerveus was en Heike ten huwelijk vroeg met de woorden: ‘Gaan we trouwen of drinken we een cola?’ Heike hoefde daar niet lang over na te denken en mocht ter plekke de ringen uitzoeken. In januari 2019 vond de huwelijksvoltrekking plaats, gevolgd door een groot feest in Berlijn. Al snel daarna werden plannen voor de toekomst gemaakt en inmiddels wonen Arto en Heike nu afwisselend samen in hun appartementen in Berlijn en Helsinki. Maar het gereis van en naar beide steden heeft haar toch doen besluiten om zich in Finland te settelen, al zijn ze er nog niet helemaal uit. Maar zoals Heike het zegt: ‘Helsinki is nu mijn tweede thuis geworden. We hebben een prachtig zomerhuis in Lumӓaki en zowel Arto’ kinderen als mijn zoon Tony vinden het hier ook geweldig.’ Verder vertelde Heike dat haar zoon Tony is getrouwd met de dochter van Marita Koch en dat ze zich bedacht dat het kindje van haar zoon en schoondochter een heel ander leven zal krijgen dan Marita Koch en zijzelf hadden. Doordat besef, ‘een leven in vrijheid’, voelt Heike zich ontzettend dankbaar – zo besloot ze blijmoedig.

Noten

1) De Duitse Democratische Republiek (DDR) lag in de periode 1949 tot 1990 onder sterke Russische communistische invloed. In die periode bestond er een dictatoriaal bewind onder leiding van Staatsraadvoorzitter Erich Honecker, die wel ‘de held van de Duitse Democratische Republiek’ werd genoemd. De DDR, een Staat waarin de geheime Staatspolitie (Stasi) het leven van alle staatsburgers tot in detail beheerste en waarin alles en iedereen werd  gecontroleerd en gemanipuleerd. Na ‘Die Wende’ en de val van de Muur op 9 november 1989, vond op 3 oktober 1990 de Duitse hereniging plaats.

2) Brigitte Berendonk, Doping-Dokumente, Von der Forschung zum Betrug, Spinger-Verlag, Berlin , 1991

3) De Volkskammer was de benaming van het Oost-Duitse één kamerparlement en was het hoogste machtsorgaan van de DDR.

 Bronnen

-Persoonlijk gesprek met Heike zelf

-Interview met Helsinki’s Dagblad Helsingin Sanamat, door journalist Jouni Kemppainen

-Drechsler, H, Mach Dich Fit mit Heike Drechsler, Christian Verlag GmbH,                                                            München 2018, ISBN 978-3-95961-212-8

Profiel Heike Drechsler-Bryggare

 Meisjesnaam: Heike Gabriela Daute 

Geboortedatum: 16-12-1964

Geboorteland en -stad: voormalige DDR, Gera (deelstaat Thüringen)

Huidige woonplaats: Berlijn en Helsinki

Lengte en gewicht: 1.81 m. en 68 kg.

Burgerlijke staat: Gehuwd sinds 2019 met de oud Fins hordeloper Arto Bryggade.

Kinderen: Een zoon Tony, uit haar vorige huwelijk met voetballer Andreas Drechsler  

Studie/beroep: Eerst medisch instrumentenmaakster bij Zeiss, later studie pedagogiek en opvoedingsdeskundige op sportgymnasium in Jena. Momenteel consulente op het gebied van sport en bewegen, voeding en bedrijfsgezondheid management

Sportclub: Via Arbeitsgemeinschaft Leichtathletik op jonge leeftijd gescout via Betriebssportgemeinschaft Wismut-Gera; Heike’s eerste sport was zwemmen!

Sportopleiding: op 12-jarige leeftijd naar sportinternaat Bad Blankenburg

Atletiekspecialisaties: verspringen, sprint en de meerkamp

Trainer/coaches: jeugdtrainers Gera, later schoonvader Peter Hein Drechsler

Enkele hoogtepunten uit Heike Drechslers glansrijke carrière

Titels

-Europees juniorkampioene verspringen 1981
-Wereldjeugdkampioene zevenkamp 1981
-Tweevoudig Olympisch kampioen verspringen Barcelona 1992 en    Sydney 2000 en in 1988 zilver, Seoel                                                                            - Tweevoudig wereldkampioene 1983 en 1993 op het onderdeel verspringen (outdoor)     
- Wereld-indoorkampioen op de 200 m., Indianapolis, 1987
- Wereld-indoorkampioene verspringen, Indianapolis, 1987
- Europees kampioene 200 m. 1986
- Europees outdoor kampioene verspringen in ‘86-‘87-‘88-‘94
- Europees indoor kampioene verspringen ’86-’87-’88-‘94

Wereldrecords

1981: Zevenkamp, junioren met een puntentotaal van 5891
1983: Verspringen, junioren, 7.14 m., Bratislava
1985: Verspringen, senioren, 7.44 m., Berlijn
1986: Verspringen, senioren, 7.45 m., Tallinn 
1986: Verspringen, senioren, 7.45 m., Dresden
1986: 200 m., senioren, 21.71 sec.,      Jena
1986: 200 m., senioren, 21.71 sec.,      Stuttgart
1988: Verspringen indoor, 7.37 m.,      Wenen 
1988: Verspringen outdoor, 7.48 m.,   Neubrandenburg  

  • Heike Drechsler’s  WR. verspringen werd in 1988 verbeterd door de Russin Galina Tsjistjakova, die in 1988 tot een afstand kwam van 7,52 m. Dit record staat nog steeds in de recordboeken.
  • Jaren later zou Heike Drechsler nog in het hooggelegen (2235 m) Italiaanse Sestrière een sprong afleveren van 7,63 m., maar met een ontoelaatbare rugwind van + 2,1 m/sec.

 Beste prestaties

100 meter:        10.85  sec.,    Seoel,     1988
200 meter:         21.71  sec.,   Jena,       1986
800 meter:         2.11.53 min., Talence,  1994
100 m horden:  13.34  sec.,    Talence,  1994
Hoogspringen:    1.88  m.,      Jena, 1992 (indoor)
Hoogspringen:    1.84  m.,      Talence,  1994
Kogelstoten:      13.88  m.,     Talence,  1995
Verspringen:       7.48  m.,      Neubrandenburg, 1988
Speerwerpen:     40.64 m.,     Talence,  1994
7 kamp:             6741 punten, Talence,  1994 (13.34*1.84*13.58*22.84*6.95*40.64*2.11.54)

 Bijzondere vermelding en onderscheidingen

*1986: Verkozen tot DDR-sporter van het jaar
*1999: Genomineerd (via shortlist) voor de titel ‘Atlete van de Eeuw’
*2000: Verkozen tot Duits sporter van het jaar
*2005: Uitgeroepen tot ereburger van Drechslers geboortestad Gera
*2014: Toegetreden op voordracht van de IAAF, tot de Hall of Fame

Bijzonderheid

Heike Drechsler-Bryggare sprong in haar glansrijke carrière 409 keer verder dan 7.00 meter!