Op goede voet staan

door Bert Vreeswijk

Bij atleten gaat het in gesprekken vaak over blessures en dan met name bij lopers en springers. Veel voorkomende voetklachten en blessures komen voort uit een verkeerde looptechniek, het dragen van verkeerd schoeisel, overbelasting door te weinig herstel, te veel lopen op een te harde ondergrond (asfalt) of het te veel en intensief lopen op de kunststofbaan. Bij alle belastingvormen tijdens de training van lopen en springen zijn de voeten het fundament van ons lichaam. Maar juist onze onderdanen krijgen vaak niet de aandacht die ze verdienen. Sterker nog, het zijn de meest verwaarloosde lichaamsdelen van het menselijk lichaam. Wat kunnen we daarover leren? Want blessures oplopen betekent niet kunnen trainen en dat is het laatste wat een atleet wil! Daarom geven we in dit artikeltje enkele tips waar elke sportman/vrouw zijn voordeel kan doen.

De bouw en functie van de voet

In eerste instantie bestaan de functies van de voet uit: A) Het dragen van het lichaamsgewicht, B) Hevelwerking bij het voortbewegen, C) Grijpfunctie met name van de tenen tijdens de grondcontactfase. Om onze voeten te beschermen zijn we uiteindelijk schoeisel gaan dragen, maar tegelijkertijd is de grijpfunctie van de tenen daardoor verdwenen. Door de uitzonderlijke bouw van de voet fungeren de 26 botonderdelen met name als een soort schokbrekers tijdens de landing bij het lopen en als hevelwerking bij de afzet van het lopen en springen. Als de voet in de standfase staat steunt het hele lichaamsgewicht eigenlijk op drie punten, namelijk A) Op het hielbeen, B) Kopje eerste middenvoetbeente en C) Kopje buitenste middenvoetbeentje. Door deze drie steunpunten worden ook de drie voetbogen gevormd, namelijk het buitenste en binnenste lengtegewelf en het breedtegewelf. 
Deze voetgewelven zorgen ervoor dat er een verende beweging van het lichaamsgewicht ontstaat bij het wandelen, hardlopen en springen. Door een verkeerde looptechniek of slecht schoeisel worden de voetspieren en daarmee de banden en peesjes die de 26 botstokjes bij elkaar houden voortdurend uitgerekt en overbelast, waardoor ze hun functie verliezen en het voetgewelf minder functioneel wordt. Dit laatste kan gevolgen hebben voor de totale lichaamshouding en beweging van de sportman/vrouw.

Voorkomende voettypes

Als we naar de voeten van verschillende mensen kijken, dan zie je al snel dat elke voet anders is (dit is goed waar te nemen door na een douche direct op een droge vloer de voetafdruk te bekijken). We onderkennen in grote lijnen een viertal types, namelijk:                                                                                       A) De normale voet (gezonde gewelfde voet)

B) Deplatvoet(enorme belasting van de bandjes aan de binnenzijde van de voet)

C) Deholvoet(herkenbaar aan de hoge wreef, voorvoet en hielbeen worden zwaar belast)

D) Dedoorgezaktebreedtevoet (als de voorvoet doorzakt zien we een spreidvoet ontstaan en ontstaat kans op een zogenaamde hamerstand van de tenen)

Hier onder de voettypes met tekeningetjes A , B , C en D

Goed schoeisel, op het lijf geschreven
Er zijn naast bovengenoemde voettypes nog vele afwijkende tussenvormen en aandoeningen van de voet. En al deze afwijkende vormen kunnen de oorzaak zijn van extra drukpunten waardoor slijmbeursontstekingen, blaren, overtollige eeltvorming, eksterogen en pijn kunnen ontstaan. Hierdoor kan het hele bewegings- en looppatroon van de sportman/vrouw worden beÏnvloed, terwijl ze ook aanleiding kunnen geven tot het ontstaan van vervelende blessures ergens anders in de bewegingsketen. Daarom enkele tips:
- Draag goed schoeisel dat geschikt is voor de sport die u beoefent, en kijk niet alleen naar de prijs   maar vooral naar de kwaliteit.
- Dit klinkt misschien vreemd in de oren, maar koop je schoenen aan het eind van de dag! De reden van dit advies is dat je voeten in de loop van de dag dikker worden (soms wel 5 procent) en je dus de kans loopt een te kleine schoen te kopen.
- Draag schoenen die bij u passen wat lichaamsbouw en looppatroon  betreft. Dat is voor elke sporter anders.
- Koop schoenen met voldoende demping. Soms zie je sporters op zaalschoenen of erger nog op gympies lopen (NOT DONE!), dat is vragen om blessures!
- Laat je in een gerenommeerde hardloopspeciaalzaak voorlichten, daar staan vaak atleten met ervaring die u van de nodige adviezen kunnen voorzien,
- En tot slot: let op functionaliteit. Waarmee ik wil zeggen: niet de kleurtjes of vormgeving van de schoen zijn belangrijk, maar juist waar u de schoen voor gaat gebruiken. Is dat voor de marathon of op de baan, of misschien voor trailrunning? Die afweging is een eerste vereiste. 

Geef je voeten de aandacht die ze verdienen
Dan bestaat er nog zoiets als goede voetverzorging, want jouw onderdanen moeten gezond blijven. Een van de eerste dingen die daarbij belangrijk zijn: droog je voeten goed af na het douchen en dan vooral tussen je tenen! Dat voorkomt een hoop ellende, want vocht tussen de tenen kan heel snel leiden tot voetschimmelvorming – ook wel zwemmerseczeem genoemd (een goed middel tegen deze schimmelvorming is Canesten FOOT créme BV). Deze aandoening geeft fikse jeukklachten, ziet er lelijk uit en kan ook onaangenaam ruiken! Een goede tip om je voeten te verzorgen is om ze in te masseren met een vocht-inbrengende créme. Verder is het aan te raden om in douchegelegenheden, sportscholen en zwembaden slippers te dragen, want zwemmerseczeem is zeer besmettelijk! Met name de gedragen sportsokken vragen hier ook om enige aandacht, want schimmelsporen blijven lang in de sok aanwezig. Daarom is het aan te bevelen elke dag schone sokken te dragen. Het advies luidt verder om de sokken in 60 graden te wassen. Dan het onderhoud van je nagels, ook een niet onbelangrijk ding. Soms knippen mensen de nagels in een boogje, niet doen, knip ze niet te kort en recht af! De reden om ze recht te knippen is dat je hiermee voorkomt dat de nagel in het vlees kan groeien en een vervelende en pijnlijke ontsteking kan veroorzaken.
Voetspieren onderhouden
Sommige looptrainers zweren erbij om hun atleten in het voorjaar en ‘s zomers regelmatig op blote voeten in de zandbak te laten lopen of uit te lopen op het gras. Ik ben daar ook een groot voorstander van. Door altijd op loopschoenen te lopen krijgen de kleine voetspieren en -pezen niet altijd de aandacht die ze verdienen. Ook voetmassage en voetoefeningen houden de voet in vorm. Door met een golfballetje onder de voet te rollen of met je tenen een handdoek op te rollen of een potlood op te rapen krijgen je voetgrijpspieren ook hun hoognodige dagelijkse portie aandacht die ze zeker verdienen.